Iedere veranderende organisatie en ieder veranderteam kan in een voorspelbare loop terechtkomen van weerstand en gedoe. Of ze kunnen de vloek van de loop doorbreken door onderweg te leren. Groundhog day of happy end: that’s the question.
Die verhalen, zijn die nou ‘waar’? Deze vraag word mij vaak gesteld. Maar dat is niet waar het om draait: veel waardevoller is het wanneer je een verhaal accepteert als de werkelijkheid van de verteller. Dat brengt je verder. Maar op één verhaal kun je niet lopen. Daarom draait het uiteindelijk allemaal om patronen, patronen, patronen.
Onderstroom is er altijd. En overal. Niet alleen wanneer organisaties veranderen en niet alleen bij medewerkers. Wie wil begrijpen waarom mensen doen wat ze doen of reageren zoals ze reageren, kán dus niet zonder kennis uit de onderstroom. Bovendien zitten daar ook onze misschien wel meest waardevolle leercases en -momenten. Durf daarom in die onderstroom te roeren. Al is het alleen al om te voorkomen dat je steeds tegen hetzelfde aanloopt…
Begin juni overleed mijn moeder. Haar levensverhaal eindigde. Tegelijkertijd gingen de verhalen over haar stromen – bij mij en anderen. Er kwamen mooie, ontroerende, grappige, kenmerkende, lieve en soms minder mooie verhalen naar boven. Al die verhalen samen lieten zien wie mijn moeder was.
Voor mij is het aanleiding om weer eens stil te staan bij deze vragen en de noodzaak om verhalen in te zetten wanneer je mensen mee wilt krijgen in een verandering:
• Waarom zitten we allemaal vol verhalen – ook al zien we onszelf vaak niet als goede verhalenvertellers?
• Waardoor zijn onze verhalen over hetzelfde zo verschillend – ook al maken we hetzelfde mee?
• Waarom kunnen we juist in ons werk en in verandering niet zonder verhalen – al denken sommigen daar echt anders?
Op Volkskrant.nl pleit gastcolumnist Tineke Bennema ervoor om op te houden met verhalen vertellen en ons op de data te richten [1]. Zij is de laatste tijd niet de enige. Het laat zien dat er nog veel onbekendheid is met het vak Business Storytelling (& storylistening). Dat vak is bovendien niet synoniem aan marketing, zoals Bennema ook suggereert, maar draait allereerst om identiteit, verbinding en organisatieontwikkeling. Juist organisaties die niet luisteren naar de onderstroomverhalen die er zijn en zich beperken tot bovenstroomdata, komen zichzelf snoeihard tegen in de zoveelste geldverslindende, frustrerende, mislukte verandering. En in de gapende kloof tussen leiding en medewerkers. Tijd dus om wat recht te zetten: data en verhalen staan niet tegenover elkaar, maar hebben bestaansrecht náást en in relatie elkaar. Verhalen zijn data met een ziel, zoals onderzoeker Brené Brown het verwoordt.
Zijn er in jouw mensgerichte, inclusieve organisatie spinnenwebben, dooddoeners of holbewoners? Doorbreek de spiraal door hun verhalen op te halen en tegen het licht van de mooie kernwaarden te houden. Met baggerverhalen verbeter je je organisatie misschien wel meer dan met fraaie successen. Ze zetten namelijk in beweging. …
Fascinerend om te zien hoe we voordehand liggende principes uit ons eigen leven (en onze waarden!) loslaten wanneer we in onze organisaties aan de slag gaan. Zeker in verandering. Juist onze inzichten uit ‘het leven’ kunnen ons helpen om soepeler te veranderen.
Zo langzamerhand weet iedere organisatie hoe belangrijk storytelling is: persoonlijke, samenhangende, concrete en authentieke communicatie. Maar wat nog niet iedereen zich realiseert: uiteindelijk gaat het niet om het verhaal dat je vertelt, maar om het verhaal dat je bént. En een goed verhaal zijn is oneindig veel moeilijker dan een goed verhaal hebben en vertellen.
Ik moet je bekennen dat ik geen fan (of follower) ben van Famke Louise. En toch heeft ze deze maand mijn hart een beetje gestolen. Zij én IC-arts Diederik Gommers. Hun gesprek bij Jinek op 22 september is een ijzersterk voorbeeld van de stelling dat luisteren een gedragsveranderende interventie kan zijn. Oordeelloos luisteren, wel te verstaan…
Waarom is aandacht voor verhalen in organisaties ook in deze ingewikkelde coronatijd zo belangrijk? Omdat mensen juist in een ingewikkelde tijd verhalen vertellen en behoefte hebben aan verhalen. We zijn nu eenmaal zingevende wezens. Bekijk de vlog over de toegevoegde waarde van storylistening in deze tijd.
